درآمد خانوار بین دهک‌ها جابجا شد

در سال 1401 سهم شش دهک اول در مناطق شهری از هزینه کل افزایش یافته و در مقابل، این سهم برای چهار دهک آخر روند نزولی به خود گرفته است.
تغییرات سهم هر دهک از هزینه کل نشان می‌دهد که سطح هزینه چطور بین دهک‌های مختلف جابجا شده و شکاف درآمدی آن‌ها چه تغییری کرده است. بر این اساس، به نظر می‌رسد شکاف درآمدی دهک‌ها در مناطق شهری در سال گذشته کاهش یافته چرا که سهم دهک‌های برخوردارتر از هزینه کل کاهش و در مقابل سهم دهک‌های ضعیف افزایش یافته است.
شاخصی برای سنجش نابرابری درآمدی بین دهک‌ها
برای نشان‌دادن نابرابری درآمدی شاخص‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها سهم‌ دهک‌های هزینه‌ای از کل هزینه است.
منظور از دهک‌های هزینه‌ای این است که کل خانوارهای کشور را بر اساس سطح هزینه در سال از کم به زیاد مرتب کرده و هر ده درصد آن‌ها را در یک گروه قرار دهیم. بنابراین دهک اول نماینده فقیرترین و دهک دهم نماینده ثروتمندترین قشر جامعه تلقی می‌شود.
علت استفاده از هزینه این است که عمدتا خانوارها به اندازه سطح درآمدی که دارند هزینه می‌کنند بنابراین عامل «هزینه» می‌تواند نماگر خوبی از سطح «درآمد» آن‌ها باشد.
بر این اساس، سهم هر دهک از هزینه کل شاخصی برای سنجش شکاف درآمدی است و جابجایی درآمد بین دهک‌ها را نشان می‌دهد.
کاهش شکاف درآمدی بین دهک‌های مناطق شهری
تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از وضعیت توزیع درآمد نشان می دهد که در مناطق شهری و در سال 1401 سهم شش دهک اول از هزینه کل افزایش یافته است. برای مثال، اگر کل هزینه‌ها را 100 قسمت کنیم، دهک اول در سال گذشته 2.59 قسمت آن را ایجاد کرده در حالی که این رقم در سال 1400 برابر با 2.54 قسمت بوده است.
سهم دهک چهارم شهری از هزینه کل نیز از 5.9 درصد در سال 1400 به 6.02 درصد در سال 1401 افزایش یافته است.
در مقابل، در سال گذشته سهم چهار دهک آخر شهری از هزینه کل روند نزولی به خود گرفته به طوری که سهم دهک نهم از هزینه کل از 16 درصد در سال 1400 به 15.81 درصد در سال گذشته رسیده است.
این سهم برای ثروتمندترین دهک نیز از 29.34 درصد در سال 1400 به 29.09 درصد در سال 1401 نزول کرده است.
بر این اساس، می‌توان گفت که نابرابری درآمدی بین دهک‌های مناطق شهری در سال گذشته بهبود یافته است. چرا که سهم هزینه دهک‌های آخر کاهش و در مقابل سهم هزینه دهک‌های ابتدایی افزایش یافته و به نوعی جابجایی درآمد بین این دهک‌ها رخ داده است.
برای بررسی دقیق‌تر این مسئله نیاز است تا اثر تورم از افزایش هزینه شش دهک اول خارج شود چرا که ممکن است بخشی از این افزایش تنها به دلیل بالارفتن قیمت‌ها و نه به دلیل بالارفتن مصرف حقیقی باشد.